1A (200-300)
Geografia Kultura Euskal Herria
Ataza honetan Euskal Herriko herrialdeak hobeto ezagutuko ditugu eta horretarako:
A. Hainbat paisaia deskribatuko dugu eta Euskal Herriko mapan kokatu. B. Lurraldeei buruzko informazioa irakurri eta elkarri kontatuko dizkiogu aukeratutako zatiak. Amaitzeko, herrialdeei buruzko galderak egingo dizkiogu elkarri.
EUSKAL HERRIA EZAGUTU
ATAZAK PROZEDURA: A ataza: Euskal Herrian zehar Atazaurrea: Euskal Herria oro har nolakoa den esan Guztion artean, Euskal Herriko paisaia oro har nolakoa den esango dute, adjektiboen artean aukeratuta (3. or.). Adjektibo bakoitzari lotu ahal zaion Euskal Herriko leku bana pentsatuko dute, eta guztion artean arrazoituko dugu pentsatutakoa. Binaka, argazki bakoitza ikusitako adjektibo batekin lotuko dute, eta saiatuko dira asmatzen zein ez dagoen Euskal Herrian. Ataza: Argazkiak deskribatu eta mapan kokatu Binaka, Euskal Herriko hiru paisaiak eta berauek deskribatzeko gidoia banatuko dizkiegu, bikote batzuei A orria eman eta beste batzuei B (4, 5. orr.). Argazkia nola deskribatu eta non kokatuko luketen Euskal Herriko mapan paisaia hori pentsatuko dute, esandakoa arrazoituz A eta B taldeetakoak nahastuko ditugu, eta pentsatutakoa azalduko diote batak besteari, hasieran argazkia erakutsi gabe. Behin deskribapena, kokapen posiblea eta arrazoiak entzunda, zein leku izan daitekeen esango dute (kontuan izan A taldekoek B taldekoen kokapena mapan dutela eta kontrakoa), eta argazkia ikusiko dugu, esandakoa egiaztatzeko. Feedbacka: Argazki bakoitza bere lekuan kokatu A orria landu dutenen artean bat aukeratu eta prestatutako deskribapena denon aurrean azaltzeko esango diegu. Esango diegu zerbait gaizki entzuten dutenean txalo bat emateko, orduan hizlaria isildu beharko da eta esandakoa zuzendu. Gauza bera egingo dugu B orria landu duen batekin. Argazki bakoitza zein lekuri dagokion eta non kokatu duten esango dute. Ez badute asmatu, irakasleak esango dizkie lekuen izenak eta kokapena. Atazaostea: Ikusitako lekuei buruz dakiguna esan Leku horiei buruz zerbait gehiago dakigun esango dute.
B ataza: Euskal Herriko herrialdeak Atazaurrea: Herrialdeez dakiguna esan Euskal Herriko herrialdeen mapa ikusiko dute eta bakoitzaren hiriburua zein den idatziko dute (6. or.). Galderak binaka irakurriko dituzte, eta gainetik erantzuna prestatzeko esango diegu. Gero ozenki erantzungo dituzte. Geografiari buruzko azalpenetan errepikatzen diren hitzei erreparatuko diegu. Ikasleek, euren ama-hizkuntzan, hitzok zeintzuk izan daitezkeen esango dute, eta hiztegian begiratuko dugu euskaraz dituzten ordainak (adibidez: lurmuturra, lautada, mendilerroa, ibaia, basamortua, landaretza, azalera...). Ataza: Herrialdeei buruzko informazioa irakurri eta elkarri kontatu Taldeak egingo ditugu, eta lurraldeei buruzko informazioa banatuko dugu (ikasle kopuruaren arabera, lurralde baten ala gehiagoren informazioa emango diegu) (7., 8., 9.,10.,11., 12. eta 13. orr.). Informazioa irakurrita, eskatzen diren datuak idatziko dituzte eta gezur bat tartekatuko dute. Bakoitzak egokitu zaion herrialdeko datuak (gezurra barne) gainontzekoei kontatuko die, eta hauek gezurra identifikatzen ahaleginduko dira. Entzun ahala, gezurrak orri batean idatziko ditugu, gero guztion artean komentatzeko. Gezur errazak ala zailak ziren esango dugu. Lurraldeei buruzko galderak egingo dizkiogu elkarri. Gramatika eta diskurtsoa: Espazioa adierazteko formei erreparatu Binaka, deskribatzen diren herriak mapan identifikatuko ditugu, erreferentziei erreparatuta (14. or.). Zalantzak guztion artean komentatuko ditugu. Bakoitzak beste bina herri aukeratuko ditu, eta toki erreferentziak eginez albokoari deskribatuko dizkio, honek mapan identifikatzeko. Atazaostea: Bizitzeko herrialde bat aukeratu eta aukera arrazoitu Bakoitzak bizitzeko gustuko duen herrialdea aukeratuko du, eta arrazoiak azalduko ditu. Gutxien gustatzen zaiona ere aukeratuko du. 2
NOLAKOA DA EUSKAL HERRIA? Nolakoa da Euskal Herriko paisaia? Zein irudi duzue buruan? Aukeratu adjektiboak, eta komentatu guztion artean. Adjektiboak lotu Euskal Herriko eskualdeekin eta kokatu mapan. BERDEA
EURITSUA
KOLORETSUA
ESTUA
URDINA
HEZEA
EGUZKITSUA
JENDETSUA
ZARATATSUA
TROPIKALA
MENDITSUA
BUKOLIKOA
TXIKIA
BAREA
HANDIA
LEHORRA
BELARTSUA
ZABALA
LASAIA
HOTZA
LAUA
INDUSTRIALA
HORIA LAINOTSUA
Zure ustez nolakoak dira Euskal Herriko leku hauek? Bat ez da Euskal Herrikoa, badakizu zein?
.................................. .................................. .................................. ..................................
.................................. .................................. .................................. ..................................
.................................. .................................. .................................. ..................................
.................................. .................................. .................................. ..................................
.................................. .................................. .................................. ..................................
.................................. .................................. .................................. ..................................
.................................. .................................. .................................. ..................................
.................................. .................................. .................................. ..................................
.................................. .................................. .................................. ..................................
.................................. .................................. .................................. ..................................
3
ARGAZKIAK
DESKRIBATU (A)
Argazkia ikusi eta ondoko galderak lagun, zure ikaskideari paisaia deskribatu. Badakizu non egon daitekeen paisaia hau? Euskal Herriko mapan kokatu.
1
2
Zeintzuk kolore daudela uste duzu?.............................................................................................................................. Zer dago argazkian?.....................................................................................................................................................
3
Badago jenderik?..................................................... Badago animaliarik?................................................. Eta etxerik? Nolakoak?............................................. ....................................................................................... Pentsatu hor zaudela. Zer entzuten da?................... .......................................................................................
Nor joaten da horra?..................................................................................................................................................... Euskal Herrian non daude horrelako lekuak?...............................................................................................................
Badakizkiu zure argazkien lekuen izenak?
5 1 ......................... 2 ......................... 3..........................
6
Hemen dituzu B taldekoen argazkien izenak eta mapan ere kokatuta. Ea asmatu dituzten!
4 4. ELTZIEGO 5. BILBO 6. DONIBANE GARAZI
4
ARGAZKIAK
DESKRIBATU
(B)
Argazkia ikusi eta ondoko galderak lagun, zure ikaskideari paisaia deskribatu. Badakizu non egon daitekeen paisaia hau? Euskal Herriko mapan kokatu.
4
5
Zeintzuk kolore daudela uste duzu?.............................................................................................................................. Zer dago argazkian?................................................................................................................................................... Badago jenderik?.....................................................
6
Badago animaliarik?................................................. Eta etxerik? Nolakoak?............................................. ....................................................................................... Pentsatu hor zaudela. Zer entzuten da?................... ....................................................................................... Nor joaten da horra?..................................................................................................................................................... Euskal Herrian non daude horrelako lekuak?...............................................................................................................
Badakizkiu zure argazkien lekuen izenak?
3
4 ......................... 5 ......................... 6..........................
1
Hemen dituzu B taldekoen argazkien izenak eta mapan ere kokatuta. Ea asmatu dituzten! 1. PIRINIOAK 2. BARDEAK 3. PASAI DONIBANE
2 5
EUSKAL HERRIKO
HERRIALDEAK
Hemen dituzu Euskal Herriko herrialdeak badakizu,zeintzuk diren euren hiriburuak? Idatzi izenak eta gero mapan kokatu. ZEIN DA HIRIBURUA? ............................
ZEIN DA HIRIBURUA? ............................ ZEIN DA HIRIBURUA? ............................
ZEIN DA HIRIBURUA? ............................
ZEIN DA HIRIBURUA? ............................
ZEIN DA HIRIBURUA? ............................ ZEIN DA HIRIBURUA? ............................
Ezagutzen dituzu denak? Zeintzuk?........................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................... Ezagutzen baduzu, nolakoa da... Bizkaia?........................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................... Nafarroa Garaia?............................................................................................................................................................. ......................................................................................................................................................................................... Nafarroa Beherea?.......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................... Lapurdi?........................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................... Gipuzkoa?........................................................................................................................................................................ ......................................................................................................................................................................................... Araba?............................................................................................................................................................................. ......................................................................................................................................................................................... Zuberoa?......................................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................................................... Zeintzuk hitz lotzen dituzu geografia gaiarekin? Euskaraz ez badakizkizu, erdaraz idatzi eta gero hiztegian begiratu. ................................... ................................... ................................... ................................... ...................................
................................... ................................... ................................... ................................... ...................................
................................... ................................... ................................... ................................... ................................... 6
................................... ................................... ................................... ................................... ...................................
................................... ................................... ................................... ................................... ...................................
EUSKAL HERRIKO
HERRIALDEAK
Irakurri arretaz egokitu zaizun herrialdearen informazioa eta idatzi itzazu eskatzen dizkizugun datuak gero zure ikaskideei kontatzeko. Datuen artean gezur bat sar ezazu ea asmatzen duten zein den.
ARABA Euskal Herriko hego-mendebaldeko probintzia eta lurralde historikoa, Euskal Autonomia Erkidegoaren barnean; 2.811 km karratu eta 271.081 biztanle ditu (arabarrak). 51 udalerri ditu. Hiriburua: Gasteiz. Mugak: Iparraldean, Bizkaia eta Gipuzkoa, Hegoaldean Errioxa, Ekialdean Nafarroa eta Mendebaldean Burgos. Zazpi eskualdetan banatuta dago: Gasteizaldea, Arabako Ibarrak, Arabako Lautada, Arabako Mendialdea, Errioxa Arabarra, Gorbeia Inguruak eta Kantauri Arabarra. Trebiñuko konderria (bi udalerri) Araba barnean dago, administratiboki Burgosekoa den arren; Urduña ere geografikoki Araban dago, baina Bizkaiko udalerria da. Itsasorako irteerarik ez du; paisaia-aniztasuna da Arabaren ezaugarri nagusia: mendiak, lautadak eta Ebro inguruko bailarak. Klima ere ez da uniformea; Iparraldea hezea eta tenperatura epelekoa da; Lautadan eta Errioxan tenperaturak gorabehera handiak izaten ditu eta euri gutxi egiten du; Mendialdea hezea da eta mendietan elurra egiten du neguan. Industria, nekazaritza eta abeltzaintza dira jarduera ekonomiko nagusiak.
DATU
BILKETA
Zein da hiriburua? ................................................................................................ ................................................................................................ Zein da udalerri kopurua? ................................................................................................ ................................................................................................ Zein da merindade/eskualde/kantonamendu kopurua? ................................................................................................ ................................................................................................ Zein da azalera? ................................................................................................ ................................................................................................ Zein da biztanle kopurua? ................................................................................................ ................................................................................................ Deskribatu geografikoki 3-4 adjektiborekin ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ............................................................................................... Deskribatu klima 3-4 adjektiboekin ................................................................................................ ............................................................................................... ................................................................................................ ................................................................................................ Zein da ekonomia jarduera nagusia? ................................................................................................ ................................................................................................ Zein da asmatu duzun gezurra? ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................
7
EUSKAL HERRIKO
HERRIALDEAK
Irakurri arretaz egokitu zaizun herrialdearen informazioa eta idatzi itzazu eskatzen dizkizugun datuak gero zure ikaskideei kontatzeko. Datuen artean gezur bat sar ezazu ea asmatzen duten zein den.
DATU
GIPUZKOA
BILKETA
Zein da hiriburua? ................................................................................................ Euskal Herriko kostaldeko probintzia eta lurralde ................................................................................................ historikoa, Euskal Autonomia Erkidegoaren barnean; 1.813 km karratu eta 670.809 biztanle ditu Zein da udalerri kopurua? (gipuzkoarrak). 87 udalerri ditu. Hiriburua: Donostia. ................................................................................................ ................................................................................................ Mugak: Iparraldean Bizkaiko itsasoa, Hegoaldean Araba eta Nafarroa, Mendebaldean Bizkaia eta Zein da merindade/eskualde/kantonamendu kopurua? Araba, ................................................................................................ Ekialdean Nafarroa eta Lapurdi. ................................................................................................ Zazpi eskualdetan banatuta dago: Bidasoa Beherea, Zein da azalera? Deba Beherea, Deba Garaia, Donostialdea, Goierri, ................................................................................................ Tolosaldea eta Urola-Kostaldea. ................................................................................................ Kostaldean egon arren, menditsua da. Mendiak ez Zein da biztanle kopurua? dira oso altuak. Kostaldean itsasadarrak, lurmuturrak ................................................................................................ eta hondartza asko daude. Hondartzak txikiak dira, ................................................................................................ baina oso turistikoak.Klima epela eta hezea du. Deskribatu geografikoki 3-4 adjektiborekin ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ............................................................................................... Deskribatu klima 3-4 adjektiboekin ................................................................................................ ............................................................................................... ................................................................................................ ................................................................................................ Zein da ekonomia jarduera nagusia? ................................................................................................ ................................................................................................ Zein da asmatu duzun gezurra? ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................
8
Tenperatura-aldaketa handirik ez da izaten urtean zehar, eta euria urte osoan zehar egiten du. Industria da jarduera ekonomiko nagusia. Nekazaritzak ere badu garrantzia. Kostaldeko hiri batzuk turismo-gune garrantzitsuak dira.
EUSKAL HERRIKO
HERRIALDEAK
Irakurri arretaz egokitu zaizun herrialdearen informazioa eta idatzi itzazu eskatzen dizkizugun datuak gero zure ikaskideei kontatzeko. Datuen artean gezur bat sar ezazu ea asmatzen duten zein den.
NAFARROA GARAIA
NAFARROA Euskal Herriko lurralde historikoa. 1530.az geroztik bitan zatituta dago. Pirinioetatik Hegoaldera Nafarroa Garaia da eta Pirinioetatik Iparraldera Nafarroa Beherea. Nafarroa Garaiaren izen ofiziala Nafarroa da. Orduan, gaur egun Nafarroa aipatzen denean, Nafarroa Garaia bakarrik aipatzen dela ulertzen da.
Izen ofiziala: Nafarroa. Euskal Herriko HegoEkialdeko probintzia eta lurralde historikoa; 10.421 km karratu eta 519.217 biztanle ditu (nafarrak). 266 udalerri ditu. Hauetako bat, Petilla, administratiboki Nafarroakoa da, baina geografikoki Aragoiko Erkidego Autonomoaren barnean dago. Hiriburua: Iruñea.
DATU
Mugak: Iparraldean Lapurdi, Nafarroa Beherea eta Zuberoa, Hegoaldean Errioxa eta Zaragoza, Mendebaldean Araba eta Gipuzkoa, Ekialdean Huesca eta Zaragoza.
Zein da udalerri kopurua? ................................................................................................ ................................................................................................
Bost merindadetan banatuta dago: Iruñea, Tutera, Lizarra, Erriberri eta Zangoza. Hiru lurralde natural nabarmen bereizten dira: Mendialdea, Erdialdea eta Erribera. Klima aldetik, oso eskualde desberdinak daude: Iparraldea euritsua eta hezea da, baina Pirinio aldean udak freskoak eta neguak hotzak izaten dira; gainerakoan, udak eta neguak epelak dira. Hegoaldea lehorra da, negua hotz eta lehorra eta uda bero eta lehorra, batez ere Bardeetan. Bi mutur hauen artean, Nafarroako erdialdeko klima nahasia da. Nafarroako ekonomian, oraindik ere, nekazaritzak garrantzi handia du, baina industria eta zerbitzuak ere indartzen ari dira.
BILKETA
Zein da hiriburua? ................................................................................................ ................................................................................................
Zein da merindade/eskualde/kantonamendu kopurua? ................................................................................................ ................................................................................................ Zein da azalera? ................................................................................................ ................................................................................................ Zein da biztanle kopurua? ................................................................................................ ................................................................................................ Deskribatu geografikoki 3-4 adjektiborekin ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ............................................................................................... Deskribatu klima 3-4 adjektiboekin ................................................................................................ ............................................................................................... ................................................................................................ ................................................................................................ Zein da ekonomia jarduera nagusia? ................................................................................................ ................................................................................................ Zein da asmatu duzun gezurra? ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................
9
EUSKAL HERRIKO
HERRIALDEAK
Irakurri arretaz egokitu zaizun herrialdearen informazioa eta idatzi itzazu eskatzen dizkizugun datuak gero zure ikaskideei kontatzeko. Datuen artean gezur bat sar ezazu ea asmatzen duten zein den.
BIZKAIA Euskal Herriko ipar-mendebaldeko probintzia eta lurralde historikoa, Euskal Autonomia Erkidegoaren barnean; 2.384 km karratu eta 1.143.400 biztanle ditu (bizkaitarrak). 110 udalerri ditu. Udalerri hauetako bat Urduña da, administratiboki Bizkaikoa da baina geografikoki Araban dago. Hiriburua: Bilbo.
DATU
BILKETA
Zein da hiriburua? ................................................................................................ ................................................................................................ Zein da udalerri kopurua? ................................................................................................ ................................................................................................
Mugak: Iparraldean Bizkaiko itsasoa, Hegoaldean Araba eta Burgos, Ekialdean Gipuzkoa eta Mendebaldean Kantabria.
Zein da merindade/eskualde/kantonamendu kopurua? ................................................................................................ ................................................................................................
Zazpi eskualdetan banatuta dago: Arratia-Nerbioi, Bilbo Handia, Durangaldea, Enkartazioak, GernikaBermeo, Markina-Ondarroa eta Plentzia-Mungia.
Zein da azalera? ................................................................................................ ................................................................................................
Kostaldea koskatsua eta irregularra da. Itsasadar eta lurmutur ugari dago. Menditsua da; kostaldeko mendiak eta barnealdekoak desberdinak dira. Kostaldekoak ez dira oso altuak. Barnealdeko mendiak altuagoak dira. Ibaiak motzak eta isurialde atlantikokoak dira. Klima epela eta hezea da. Euria urte osoan egiten du, batez ere neguan.Gaur egun ez dago ia haritzik eta pagorik; horien ordez pinu eta belardiak daude.
Zein da biztanle kopurua? ................................................................................................ ................................................................................................
Euskal Herriko lurralderik populatuena da.
Deskribatu klima 3-4 adjektiboekin ................................................................................................ ............................................................................................... ................................................................................................ ................................................................................................
Industria da jarduera ekonomiko nagusia; siderometalurgia batez ere.
Deskribatu geografikoki 3-4 adjektiborekin ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ...............................................................................................
Zein da ekonomia jarduera nagusia? ................................................................................................ ................................................................................................ Zein da asmatu duzun gezurra? ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................
10
EUSKAL HERRIKO
HERRIALDEAK
Irakurri arretaz egokitu zaizun herrialdearen informazioa eta idatzi itzazu eskatzen dizkizugun datuak gero zure ikaskideei kontatzeko. Datuen artean gezur bat sar ezazu ea asmatzen duten zein den. DATU
BILKETA
Zein da hiriburua? ................................................................................................ ................................................................................................ Zein da udalerri kopurua? ................................................................................................ ................................................................................................ Zein da merindade/eskualde/kantonamendu kopurua? ................................................................................................ ................................................................................................ Zein da azalera? ................................................................................................ ................................................................................................ Zein da biztanle kopurua? ................................................................................................ ................................................................................................ Deskribatu geografikoki 3-4 adjektiborekin ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ............................................................................................... Deskribatu klima 3-4 adjektiboekin ................................................................................................ ............................................................................................... ................................................................................................ ................................................................................................ Zein da ekonomia jarduera nagusia? ................................................................................................ ................................................................................................ Zein da asmatu duzun gezurra? ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................
11
LAPURDI Euskal Herriko Ipar-Ekialdeko probintzia eta lurralde historikoa, kostaldean, Pirinio Atlantikoak departamenduaren barnean; 858 km karratu eta 197.424 biztanle ditu (lapurtarrak). 42 udalerri ditu. Hiriburua: Baiona. Mugak: Iparraldean Landak, Hegoaldean Gipuzkoa eta Nafarroa, Ekialdean Nafarroa Beherea, Mendebaldean Bizkaiko itsasoa. Hamaika kantonamendutan banatzen da: Angelu, Baiona, Miarritze, Ezpeleta, Donibane-Lohizune, Hendaia, Hiriburu, Uztaritze, Bastida, Bidaxune eta Hazparne; azken hiru kantonamendu hauetan Nafarroa Behereko udalerriak ere badaude. Kostaldea laua da, hondartza eta kala ugari ditu. Lapurdiko hegoaldea Pirinioetako Mendebaldeko mendiez osatua dago. Pirinioak utzi eta Iparraldera bagoaz, lautada hasten da. Ibaiak motzak dira. Kostaldeko jarduera nagusiak turismoa, industria, zerbitzuak eta arrantza dira. Barnealdeko jarduera nagusiak nekazaritza eta abeltzaintza dira.
EUSKAL HERRIKO
HERRIALDEAK
Irakurri arretaz egokitu zaizun herrialdearen informazioa eta idatzi itzazu eskatzen dizkizugun datuak gero zure ikaskideei kontatzeko. Datuen artean gezur bat sar ezazu ea asmatzen duten zein den. DATU
ZUBEROA Euskal Herriko Ipar-Ekialdeko probintzia eta lurralde historikoa. Pirinio Atlantikoak departamenduaren barnean; 765 km karratu eta 15.706 biztanle ditu (zuberotarrak). 41 udalerri ditu. Hiriburua: MauleLextarre.
BILKETA
Zein da hiriburua? ................................................................................................ ................................................................................................ Zein da udalerri kopurua? ................................................................................................ ................................................................................................
Mugak: Iparraldean Landak, Hegoaldean Nafarroa, Ekialdean Biarno eta Mendebaldean Nafarroa Beherea.
Zein da merindade/eskualde/kantonamendu kopurua? ................................................................................................ ................................................................................................
Bi kantonamendutan banatuta dago: Maule-Lextarre eta Atharratze-Sorholüze; Nafarroa Behereko Donapaleuko kantonamenduko sei udalerri Zuberoakoak dira. Geografikoki Nafarroa Beherekoaren antzekoa da; Pirinioen inguruan, Nafarroako mugan, daude mendi altuenak. Iparraldeko mendiak, berriz, ez dira oso altuak. Basoek garrantzi handia dute.
Zein da azalera? ................................................................................................ ................................................................................................
Neguak gogorrak izaten dira, mendietan hotz handia eta elur asko egiten du eta; udak, berriz, hezeak eta freskoak dira. Jarduera ekonomiko nagusiak abeltzaintza eta basogintza dira.
Zein da biztanle kopurua? ................................................................................................ ................................................................................................ Deskribatu geografikoki 3-4 adjektiborekin ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................ ............................................................................................... Deskribatu klima 3-4 adjektiboekin ................................................................................................ ............................................................................................... ................................................................................................ ................................................................................................ Zein da ekonomia jarduera nagusia? ................................................................................................ ................................................................................................ Zein da asmatu duzun gezurra? ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................
12
EUSKAL HERRIKO
HERRIALDEAK
Irakurri arretaz egokitu zaizun herrialdearen informazioa eta idatzi itzazu eskatzen dizkizugun datuak gero zure ikaskideei kontatzeko. Datuen artean gezur bat sar ezazu ea asmatzen duten zein den. NAFARROA Euskal Herriko lurralde historikoa. 1530.az geroztik bitan zatituta dago. Pirinioetatik Hegoaldera Nafarroa Garaia da eta Pirinioetatik Iparraldera Nafarroa Beherea. Nafarroa Garaiaren izen ofiziala Nafarroa da. Orduan, gaur egun Nafarroa aipatzen denean, Nafarroa Garaia bakarrik aipatzen dela ulertzen da. DATU
BILKETA
Zein da hiriburua? ................................................................................................ ................................................................................................
NAFARROA BEHEREA
Euskal Herriko Iparraldeko probintzia eta lurralde historikoa, Pirinio Atlantikoak departamenduaren Zein da udalerri kopurua? ................................................................................................ barnean; 1374 km karratu eta 29.341 biztanle ditu ................................................................................................ (nafarrak ). 72 udalerri ditu. Hiriburua: DonibaneGarazi. Zein da merindade/eskualde/kantonamendu kopurua? ................................................................................................ Mugak: Iparraldean Landak, Hegoaldean Nafarroa, ................................................................................................ Ekialdean Zuberoa eta Mendebaldean Lapurdi. Zazpi kantonamendutan banatuta dago: Baigorri, Zein da azalera? ................................................................................................ Iholdi, Donibane-Garazi, Donapaleu (Zuberoako ................................................................................................ zenbait herri kantonamendu honetakoak dira), Bastida, Hazparne eta Bidaxune; azken hiru hauetan Lapurdiko udalerriak ere badaude. Zein da biztanle kopurua? ................................................................................................ ................................................................................................ Ez du kostalderik; lurralde menditsua da: Hegoaldean, Pirinioetan, daude mendirik altuenak. Deskribatu geografikoki 3-4 adjektiborekin ................................................................................................ Klima epela du udan eta hotza neguan; euria egiten ................................................................................................ du urte osoan eta elurra neguan; beraz, hezetasun ................................................................................................ handikoa da. ............................................................................................... Ekonomia nekazaritzan eta abeltzaintzan oinarritzen da; ia ez dago industriarik. Deskribatu klima 3-4 adjektiboekin ................................................................................................ ............................................................................................... ................................................................................................ ................................................................................................ Zein da ekonomia jarduera nagusia? ................................................................................................ ................................................................................................ Zein da asmatu duzun gezurra? ................................................................................................ ................................................................................................ ................................................................................................
13
ZEIN
DA TOKI HAU?
Mapa lagunduta ea asmatzen duzun beheko herriak zeintzuk diren.
Getxo
Balmaseda
Basauri
Laudio
Hondarribia a
Orio
Elorrio
Donapaleu
Baiona
Bermeo Lekeitio Ondarroa Zumaia
Hendaia
Bera
Maule
Elgoibar Elizondo
Durango Oñati
Donibane-Garazi
Ordizia
Atharratze
Doneztebe
Arantzazu Otsagi
Legutio Agurain
Altsasu Urdiain
Izaba
Bastida
Oion
Tafalla
Kaparroso
Tutera
1. Euskal Herriko erdialdean dago, Urdiain ondoan. Nafarroako Ipar-Mendebaldean dago.................................... 2. Kostaldean dago, Bizkaiko Ipar-Ekialdean. Ondarroa eta Bermeo artean dago................................................... 3. Barrualdean dago, Nafarroako Iparraldean, Pirinioetatik gertu. Bera eta Elizondo ditu gertu............................... 4. Barrualdean dago, Nafarroa Behereko Iparraldean............................................................................................... 5. Arabar Errioxan dago, Ekialdean, Nafarroa ondoan. Bastidatik gertu dago........................................................... 6. Gipuzkoako Hegoaldean dago, Arabatik oso gertu. Oñati ondoan dago................................................................. Aukeratu beste herri batzuk eta idatzi erreferentziak, besteok zeintzuk diren asmatzeko: 1. ................................................................................................................................................................................. ..................................................................................................................................................................................... 2. ................................................................................................................................................................................. .....................................................................................................................................................................................
11
ZUZENKETA ORRIA NOLAKOA DA EUSKAL HERRIA? Argazki hau ez da Euskal Herrikoa, Pariskoa baizik
ARGAZKIAK
DESKRIBATU
ARGAZKIAK: 1. Pirinioak, 2. Bardeak, 3. Pasai-Donibane, 4. Eltziego, 5. Bilbo, 6. Donibane Garazi
3
5 6 1
4
2
EUSKAL HERRIKO
HERRIALDEAK
Hiriburuak: Nafarroa Garaiko hiriburua Iruñea da. Arabako hiriburua Gasteiz da. Lapurdiko hiriburua Baiona da. Zuberoako hiriburua Maule da. Gipuzkoako hiriburua Donostia da. Nafarroa Behereko hiriburua Donibane Garazi da. Bizkaiko hiriburua Bilbo da.
ZEIN
DA TOKI HAU?
(1) Euskal Herriko erdialdean dago, Urdain ondoan. Nafarroako Ipar-Mendebaldean dago. Altsasu. (2) Kostaldean dago, Bizkaiko Ipar-Ekialdean. Ondarroa eta Bermeo artean dago. Lekeitio. (3) Barrualdean dago, Nafarroako Iparraldean, Pirinioetatik gertu. Bera eta Elizondo ditu gertu. Donibane Garazi (4) Barrualdean dago, Nafarroa Behereko Iparraldean. Donapaleu. (5) Arabar Errioxan dago, ekialdean, Nafarroa ondoan. Bastidatik gertu dago. Oion. (6)Gipuzkoako hegoaldean dago, Arabatik oso gertu. Oñati ondoan dago. Arantzazu. 12
